Ik ben gek op terugblikken, dus toen ik hoorde dat het SCP een rapport heeft geschreven over de jaren 2008-2018, reisde ik zelf alvast terug in de tijd. 2008 was het jaar dat de grootste economische crisis sinds de jaren 30 doorbrak naar het grote publiek. Banken vielen om, het einde van het kapitalisme werd aangekondigd, ‘de economie’ werd een gespreksonderwerp. Het was zelfs zo erg dat Geert Wilders tijdelijk zijn aandacht verlegde van de islam naar de Europese Unie en de ‘luie Grieken’.

De crisis had grote gevolgen: de werkloosheid was in 2014 bijna verdubbeld ten opzichte van 2009, de gemiddelde woningprijs was in 2013 met 20 procent gedaald. Ik interviewde destijds een interieurstylist die zich liet inhuren door wanhopige huizenverkopers; zij adviseerde hen het huis te decoreren met verse bloemen of, als dat te duur was, met zilver gespoten dennenappels. Zo ernstig was de situatie toen.

In 2008 waren we nog een ‘verzorgingsmaatschappij’, zoals Willem-Alexander het noemde in de Troonrede in 2013, waarin hij de ‘participatiesamenleving’ aankondigde. Dat woord moest het land klaarstomen voor de bezuinigingen van Rutte II en voor de nogal ingrijpende zorgdecentralisaties van 2015.

In 2008 was er nog geen Zwarte Piet-debat. Het woord ‘identiteitspolitiek’ kwam dat jaar in alle kranten opgeteld achttien keer voor, en dan alleen in Amerikaanse context. Er was nog geen nieuwe feministische golf; die begon rond 2014, toen Beyoncé bij de MTV Video Music Awards optrad met het woord ‘feminist’ in gigantische letters achter zich geprojecteerd.

In 2008 bestond er nog geen internationale rechts-populistische beweging. Die ontstond pas echt na de vluchtelingencrisis van 2015. De term ‘boze witte man’, nu al een irritant cliché, moest in 2008 nog uitgevonden worden.

In 2008 maakten weinig mensen zich zorgen over klimaatverandering. ‘Vliegschaamte’ bestond niet, veganisten waren een rariteit. In dat jaar opende de duurzame supermarkt Marqt; twee jaar later reïncarneerden verschillende biowinkels samen in EkoPlaza, een Marqt-achtige winkel met dito industrieel plafond.

Ten slotte, niet te onderschatten: in 2008 had bijna niemand een smartphone. De iPhone was pas een jaar eerder gelanceerd. In 2008 waren we dus een deel van de dag overgeleverd aan onze directe omgeving; er was geen afleiding in de vorm van Whatsapp, YouTube en podcasts. Om te weten of het onderweg naar huis zou gaan regenen, moesten we de lucht bestuderen.

We konden niet op Instagram kijken naar mooie mensen, want Instagram stamt uit 2010. We konden niet swipen naar aantrekkelijke dates: homodatingapp Grindr begon in 2009, Tinder in 2012. We 2 konden geen influencers volgen. Daar stond tegenover dat we nog niet op mindfulnesscursus of stilteretraite hoefden om te herstellen van al deze prikkels.

Nu rijst de vraag: wat was de invloed van dit alles op de tevredenheid van de Nederlanders? Het antwoord luidt: niks. De gemiddelde levenstevredenheid bleef al die jaren nagenoeg constant: in 2008 gaven mensen hun leven een 7,9, en alle jaren erna een 7,8. Alleen jongeren en eenoudergezinnen gaven in 2018 een significant lager cijfer, en dan nog ging het maar om kleine groepen (enkele procentpunten).

Dit moet wel betekenen dat Nederlanders een stoïcijns volk zijn, een boksbal waarop de tijdgeest zich stukslaat.

Hoewel: het SCP plaatst ook een belangrijke kanttekening. Mensen vinden het moeilijk hun leven een onvoldoende te geven, schrijven de onderzoekers. Ook mensen die grote problemen ervaren, geven nog steeds een zes. Dus de conclusie kan ook zijn: die cijfers zeggen niet alles.

Floor Rusman is redacteur van NRC.